قدس آنلاین: در قسمت پیش گفتیم که با وقوع انقلاب اسلامی و روند نهادسازی نخستین دوره مجلس تأسیس شد و سعی کرد تا روندی متمایز از مجالس عصر پهلوی پیشه کند. آنچه در قالب اسلامی کردن قوانین پیمود، دومین دوره مجلس شورای اسلامی نیز در این مسیر پیش رفت.

اما انتخابات این دوره مجلس در شرایطی متفاوت از مجلس اول برگزار شد. وقوع جنگ ایران و عراق، انسجام و وحدت داخلی را به اولویت طبقه حاکم بدل کرده بود. ضمن اینکه اسلام‌گرایان انقلابی که با عنوان نیروهای مکتبی شناخته می شدند، بر اوضاع مسلط شده بودند.

در این دوره از انتخابات، شورای نگهبان اعضای نهضت آزادی را ردصلاحیت کرد و آنان نیز انتخابات را تحریم کردند. هر چند تنوع دوره نخست انتخابات وجود نداشت، اما اختلافات فکری و سلایق متفاوت اسلام‌گرایان انقلابی با نبود رقبای جدی آشکار شد. از این رو حزب جمهوری اسلامی، جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدرسین حوز علمیه قم، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی و اصناف و بازاریان (جناح راست) در مقابل اتحادیه انجمن‌های دانشجویی سراسر کشور، انجمن اسلامی معلمان و خانه کارگر (جناح چپ) قرار گرفتند. البته این دو جریان بیشتر حول نگرش‌های اقتصادی از یکدیگر متمایز بودند. گروه نخست به اقتصاد آزاد و گروه دوم به اقتصاد دولتی اعتقاد داشتند. از این پس به تدریج مفاهیم سیاسی جناح راست و چپ در ادبیات سیاسی کشور شکل گرفت.

همچنین در جریان انتخابات، عده‌ای از روحانیون وابسته به گروه نخست(جناح راست)، این نظر را مطرح کردند که مجتهدان واجد شرایط حق اظهارنظر و معرفی افراد شایسته به مردم را دارند و از دخالت دانشجویان و تشکل‌های دانشجویی؛ یعنی رقبای اصلی خود در انتخابات، چندان راضی نبودند. اما برخی روحانیون عضو گروه خط امامی از حضور دانشگاهیان در سیاست استقبال کردند. در نهایت با حمایت رهبر انقلاب از حضور دانشگاهیان و دانشجویان، انتخابات با مداخله دانشجویان و تشکل‌های دانشجویی برگزار شد.

در این دوره، نامزدهای جناح راست در تهران افرادی چون محمد یزدی، محی‌الدین انواری، حسن روحانی، جلال‌الدین فارسی، اسرافیلیان، سعید امانی، اسدالله بادامچیان، موسی زرگر، سیدرضا زواره‌ای، حبیب‌الله عسگراولادی، نیک‌روش و مریم بهروزی بودند که همگی اعضای مؤتلفه یا جناح راست جامعه روحانیت مبارز یا مرتبط با آنان بودند.

فهرست جناح چپ نیز شامل مصطفی معین، عاتقه رجایی، نجفقلی حبیبی، حسین موسویان، محسن میردامادی، عباس دوزدازانی، ابراهیم اصغرزاده، حسین مظفری‌نژاد، کتیرایی و گوهرالشریعه دستغیب می‌شد که اغلب از دانشجویان پیرو خط امام، استادان دانشگاه و انجمن اسلامی معلمان محسوب می‌شدند.

نامزدهای انتخابات با توجه به فضای کشور، در تبلیغات خود مسائل اقتصادی و جنگ را محور قرار دادند. در نهایت رقابت میان دو جریان سیاسی موجب شد تا از هر دو جناح افرادی چون هاشمی، کروبی، گوهرالشریعه دستغیب، ربانی، املشی، عباس شیبانی، عاتقه رجایی، موحدی کرمانی، جلال‌الدین فارسی، فخرالدین حجازی، هادی غفاری در تهران حائز اکثریت آرا شوند. در این میان ۲۰ نفر از جناح راست و ۱۰ نفر از جناح چپ بودند، امّا اکثریت نسبی مجلس دوم با جناح چپ بود. افرادی که به صورت مستقل به مجلس آمده بودند و حامی دولت موسوی بودند به شکل‌گیری این اکثریت کمک می‌کردند. افزون بر این، نمایندگان در قالب دو فراکسیون بازار (جناح راست) و خط امامی (جناح چپ) متمایز شدند.

امام خمینی(ره) در پیام خود به مناسبت افتتاح مجلس «حل مسائل بسیار مهم اقتصادی و مبارزه با تورم و حل مسئله مسکن و زمین و رسیدگی هرچه بیشتر به امور محرومان و قشرهای کم درآمد و از آن جمله...کارمندان زحمتکش...» را اولویت کار مجلس دانستند. امّا پیش از آن اصل بر «موافق بودن قوانین مربوط به این امور و سایر امور کشور با قوانین مقدس اسلام اعم از احکام اولیه یا احکام ثانویه» قرار گرفت. این دوره مجلس، از میان ۵۷۳ طرح و لایحه، ۳۱۶ مورد را تصویب کرد که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر بود:

قانون مطبوعات، قانون وزارت امور خارجه، قانون تعیین حدود اختیارات ریاست جمهوری، اساس‌نامه کمیته انقلاب اسلامی ایران، نحوه اجرای اصل ۴۹ قانون اساسی، قانون مقررات صادرات و واردات، مالیات، اصلاحات راضی، تعاونی‌ها، قانون کار، انحصار تجارت خارجی در دست دولت و مبارزه با احتکار و گران‌فروشی، الزام دولت به منظور تهیه لایحه برنامه افزایش تولید محصولات کشاورزی، قانون واگذاری زمین‌های بایر ودایر که پس از انقلاب به صورت کشت موقت در اختیار کشاورزان قرارگرفته است، زمین شهری، حذف اختیارات شاه معدوم در قوانین و مقررات مربوط به نیروهای مسلح.

انتهای پیام/